Suriye Hukukunda Çocukla Evlenmek Serbest Mi?
Çocukların evlendirilmesi, erken ve zorla evlenmenin önlenmesi, çocuk ihmal ve istismarının önlenmesi alanında en önemli konulardan biri. Suriye’den göç sonrasında, bu konu milletlerarası hukuk problemi haline dönüştü. Çocuğun cinsel istismarı davalarında, Suriye hukukuna göre evlenmiş olmak bir savunma gerekçesi olarak kullanılmakla kalmadı, bazı yargı kararlarında faillerin beraat etmelerinin de gerekçesini oluşturdu. 13 yaşında bir kız çocuğuna cinsel istismarda bulunmaktan yargılanan 26 yaşındaki akrabasının, imam nikahı ile evlendiği yönündeki savunması üzerine bu suçlamadan beraat ettiğine ilişkin haber bu kararların bir örneği:
https://tr.sputniknews.com/turkiye/201807221034396969-cocuk-istismari-beraat/
Bir çok soru var bu konuda cevaplanması gereken: Acaba Suriye hukukunda evlenme yaşı kaç? Hukuken geçerli bir evlenme akti nasıl yapılıyor? Dolayısıyla böyle bir evlilik yaptığını iddia eden kişi bunu nasıl ispatlayabilir? Evlenme Türkiye’de olmuş veya olacak ise, bir yetişkinin kendi ülke hukukuna göre mümkün olduğu gerekçesi ile bir çocuk ile evlenmesi mümkün mü? Suriye’de çocuğun cinsel istismarı suç değil mi? Türkiye’de yaşayan Suriyeliler açısından çocuğun cinsel istismarı eylemleri hangi ülke hukukuna göre değerlendirilmelidir?
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 2016 yılında gerçekleştirdiği Suriyeliler ile Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşları Arasındaki Evlilik İlişkileri Araştırması, bu soruların bir çocuğunun cevabını içerir nitelikte.
Araştırma; “Suriye’de yaşanan iç savaş nedeniyle ülkemize sığınmak zorunda kalan Suriyeli sığınmacılar ile Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları arasındaki evlilik ilişkilerini” incelemektedir. Araştırma, Suriyeli sığınmacılar ile ülkemiz vatandaşları arasındaki evlilik ilişkilerinin niteliklerinin saptanması; özellikle çok eşli evlilik (kuma) ve erken yaşta evlilik başlıkları altında tanımlanabilecek ilişkilerin niteliksel boyutu, ortaya çıkardığı ve/veya çıkarması muhtemel sonuçlar ile alınabilecek önlemler hakkında kapsamlı ve objektif bilgiler elde edilmesi ve sosyal politika önerilerinde bulunulması” amacıyla yapılmış.
Araştırma literatür taraması, iki ülke hukukunun incelenmesi ve 10 ilin evlenme boşanma istatistiklerinin analizi ile gerçekleştirilmiş. İki ülke mevzuatının tematik olarak karşılaştırılması, erken yaşta evlilikler konusunda uygulamada kafa karıştıran bir çok konuya açıklık getirilmesini sağlamış.
İşte bu sorulardan bazılarının cevapları:
“Suriye hukunda evlendirme yetkisi mahkemelere verilmiştir. Bir mahkemeye ve sonrasında medeni sicile tescil edilmesi evliliğin resmîyet kazanmasını sağlamaktadır (Berger, 1997).” (sf.41)
“Tüm evliliklerin mahkeme nezdinde tutulan sicile tescili gerekir. KSS (Kişisel Statü Kanunu) m.40/f.2 örf ve âdete göre yapılmış evliliklerin gerekli şartlara uyulduğu takdirde tescil edilebileceğini düzenlemektedir.” (sf.41)
“Suriye Kişisel Statü Kanununa göre evlenmenin geçerlilik şartlarından biri her iki tarafın da yetişkin olması ve ayırt etme yeteneğine sahip olmasıdır. (KSK. m.15/f.1)” (sf.44)
“Evlenme yaşı ise yasa koyucu tarafından erkek için asgari on sekiz, kadın için on yedi olarak belirlenmiştir (KSK. m.16). On beş yaşını dolduran bir erkek çocuğu veya on üç yaşını dolduran bir kız çocuğu büluğ çağına girdiğini iddia ediyorsa, hâkim söz konusu iddianın samimiyetine inandığı ve yeterli fiziksel olgunluğa eriştiklerine kanaat getirdiği takdirde erkek veya kız çocuğunun evlenmelerine izin verebilir (KSK. m.18/f.1)” (sf. 45)
“Hâkim tarafların yaşları arasında ölçüsüz bir fark bulunduğunu tespit ederse veya evlenmenin gerçekleşmesinde bir fayda görmezse, evlenme izni vermekten kaçınabilir (KSK. m.19)” (sf.45)
Uygulamada ortaya çıkan hukuki yorum hatalarının giderilmesi için çok önemli bilgiler içeren kaynağa aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz:
Suriyeliler ile Türkiye Cumhuriyeti Vatandaşları Arasındaki Evlilik İlişkileri Araştırması (2016)
