Pandemi ile Artan Yoksulluk Mücadelesinde Okul Yemek Programı
BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), 2019 yılında yayınladığı Dünyada Gıda Güvenliği ve Beslenme Durumu Raporu‘nda dünyada yetersiz beslenen insan sayısının 2015 yılından itibaren tekrar yükselişe geçtiğine dikkat çekerek, gıda güvensizliği ve kötü beslenmeyi önlemek için sürdürülebilir politikalar üretilmesini talep ediyor. Bu raporda dikkat çekilen gıda krizinin Covid-19 pandemisi ile mücadele sürecinden de olumsuz etkilendiği biliniyor. Gene bilindiği üzere bu sürecin en çok zarar göreni ise çocuklar. Bu nedenle, okulların açılıp açılmayacağına ilişkin tartışmalara beslenme yetersizliği ile mücadelede okulların üstlenebilecekleri rolleri de eklemek gerekir.
Bu alanda yapılabileceklere ilişkin çalışmalardan biri Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politikalar Forumu tarafından yapılmıştı. “Devlet İlköğretim Okullarında Ücretsiz Öğle Yemeği Sağlamak Mümkün Mü?” başlıklı raporda, ücretsiz öğle yemeği programı uygulamasının; beslenme yetersizliğinin sebebi olan yoksulluğun yarattığı okul terk, çocuk işçiliği gibi sorunlar ile mücadele için de etkili sonuçları olduğuna ve ekonomik kriz ya da doğal afet gibi ani şok durumlarında uygulama alanının genişletilerek bu gibi durumlarla mücadele olanağı da içerdiğine dikkat çekilmektedir.
Indiana’da bulunan Elkhart Community Okulu öğrencileri için kar amacı gütmeyen bir kuruluş olan Cultivate Culinary işbirliğinde gerçekleştirilen hafta sonu için kumanya temini programı buna bir örnek olacak nitelikte. Program, çocukların okulda kahvaltı ve öğle yemeği yedikleri ancak haftasonları evde yiyecekleri olmayabildiğinin, buna karşın okula gelen yemeğin her zaman ihtiyaçtan fazla olduğunun görülmesi üzerine hazırlanmış. Okula gelen yiyeceklerden artanlara bazı ilaveler yapılarak, çocukların haftasonları yemeleri için dondurulmuş kumanya hazırlanılarak dağıtılması sağlanmış.
Dünya Çalışma Örgütü (ILO) tarafından hazırlanan Sosyal Korumanın Katları Hakkında Önerileri 2012 (R202), yeterli beslenme olanağına sahip olmayı her çocuk için sağlanması gereken bir sosyal güvenlik garantisi olarak tarif etmektedir. Okul yemek programı bu alandaki bütün ihtiyacı karşılayacak bir çözüm olmasa da, Dünya Gıda Programı’nın (WFP) Bütün Okul Çocukları İçin Bir Şans (2020-2030) başlıklı raporunda da işaret edildiği gibi çocuklar için önemli bir fark yaratıcı olanak olduğu da açıktır. Uluslararası Gıda Politikası ve Araştırmaları Enstitüsü tarafından yayınlanan “Eğitim için Gıda Programlarının Etkililiği” başlıklı rapor bu alandaki uygulamaları kanıta dayalı biçimde değerlendiriyor ve farklı uygulama biçimleri hakkında fikir veriyor. Dünya Sağlık Örgütü, UNICEF, Dünya Bankası gibi kuruluşlar tarafından desteklenen Schools and Health programına ait web sitesinde ülke bazlı veriler (Türkiye) dahil olmak üzere bir çok bilgiye erişmek mümkün.
