Mendil Aldığınız Çocuk İnsan Ticareti Mağduru Olabilir
Her gün karşılaştığınız mendil satıcısı çocuk, insan ticareti mağduru olabilir. Siz de Charles Dickens romanından bir karakter ile benzer bir duruma tanıklık ediyor olabilirsiniz. Yargıtay’ın kararı bunun hiç de uzak bir ihtimal olmadığını gösteriyor:
“Sanığın olay tarihinden yaklaşık bir ay kadar önce, yaşları 10 ila 14 arasında değişen 8 mağduru, Mardin’in Ömerli ilçesinden alıp İstanbul’a getirdiği, şehrin çeşitli yerlerindeki sokaklarda kağıt mendil ve midye satıcılığı, tartıcılık gibi işlerde zorla çalıştırdığı, çocukların hepsini evinin tek bir odasında insanlık dışı koşullarda barındırdığı; zorla çalıştırmak maksadıyla mağdurların bulundukları yerden alınarak İstanbul’a getirilmesi ve barındırılması şeklinde gerçekleşen eyleminin 5237 sayılı TCKnın 80. maddesinde düzenlenen insan ticareti suçunu oluşturduğu,…” [*]
Çocukların korunması için ne yapılması gerektiğini söyleyen iki sözleşme var:
- BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye Ek Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisi İle İlgili İhtiyari Protokol
- Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek İnsan Ticaretinin, Özellikle Kadın Ve Çocuk Ticaretinin Önlenmesine, Durdurulmasına ve Cezalandırılmasına İlişkin (Palermo) Protokol
Bu Sözleşmelere ek olarak, mağdurların korunmasına ilişkin usulleri düzenleyen Avrupa Konseyi Sözleşmesi’ni dikkate almak gerekir. Sözleşmenin izleme organı GRETA, yılda üç kez toplanıyor. Komitenin 18 üyesi var ve bunlardan biri bir Türk akademisyen: Nihal Eminoğlu.
GRETA’nın 2020 yılında yapacağı son toplantı, 39. toplantısı olacak ve 16-20 Kasım tarihinde gerçekleşecek. GRETA’nın denetleme faaliyetlerinde önceden belirlenmiş bir usul izleniyor. Bir kaç yılda bir yenilenen değerlendirme soruları, 2018 yılında mağdurların iyileştirme hizmetlerine ve adalete erişimine odaklanmış.
GRETA çalışmaları genel raporlar ve ülkelere özel raporlar şeklinde yayınlanıyor. 2011 yılından bu yana bugüne kadar 9 genel rapor yayınlamış. Yayınlanan raporların bazıları özel temalara ayrılmış. Bunlardan biri de çocuk ticaretine ayrılan 6. genel rapor. Bu rapora göre, insan ticareti mağdurlarının ortalama %26’sı çocuk.
GRETA, izlediği ülkelere dair özel raporlar da yayınlamakta. Bugüne kadar 47 ülke hakkında yayınlanmış rapor bulunmakta. Bunlardan biri de Türkiye. Türkiye hakkında değerlendirme süreci Haziran 2018’de başlamış. Türkiye, komitenin sorularını Haziran 2018’de cevaplamış. Ekim 2019’da rapor ve Türkiye’nin görüşleri yayınlanmış. Son olarak da aynı ay içerisinde Türkiye hakkında öneriler yayınlanmış.
GRETA’nın çalışmalarını STK’ların da desteklemesi mümkün. Bunun için La Strada International ve Anti-Slavery International tarafından hazırlanmış rehberden yararlanılabilir. Ayrıca GRETA kendi toplantılarına aşağıdaki sivil toplum kuruluşlarını davet ettiğini bildirmekte ve bunu üye devletlere de önermektedir:
[*] Yargıtay 18’nci Ceza Dairesi, 25.06.2008, 2008/4555, 2008/7998 Zikreden: Aldan – Değirmenci _ Tamöz – Sagut Türk Hukukunda İnsan Ticareti Suçu El Kitabı Adalet Bakanlığı – IOM Ankara 2009 sf.201
